Wydarzenie zorganizowała Katedra Finansów Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie we współpracy z Katedrą Bankowości, Finansów i Rachunkowości Uniwersytetu Warszawskiego. Udział w konferencji wzięli liczni goście z zagranicznych ośrodków, m.in.: Hochschule für Wirtschaft und Recht Berlin, Kingston University, Universite de Fribourg, University of California, University of Leeds, University of London, University of Siena oraz przedstawiciele polskiej nauki z: Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie oraz Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Warszawie.
– Pytanie o finansjalizację dotyczy sedna systemu ekonomicznego – powiedział Dyrektor Obserwatorium Finansowego w Genewie prof. Paul H. Dembinski. – Tematyka ta jest tak istotna jak była tematyka transformacji systemowej w Polsce w latach 90. – dodał.
– Myślę, że to jest jeden z centralnych, jeżeli nie najważniejszy temat współczesności i że w istocie rzeczy w problemie finansjalizacji skupiają się jak w soczewce wszystkie zagadnienia i wszystkie problemy, które mamy i widzimy w sposób rozproszony – zauważyła z kolei Prorektor ds. Rozwoju i Polityki Finansowej Uniwersytetu Warszawskiego – prof. Anna Giza-Poleszczuk. – Uważam, że w Polsce kompletnie nie mamy świadomości tego zjawiska i w zasadzie brniemy bez kaloszy coraz głębiej w problemy, które prędzej czy później się na nas zemszczą – podkreśliła.
– Musimy się przyzwyczaić, że będziemy żyli i żyjemy w obliczu daleko idącej finansjalizacji, a jak ograniczać jej negatywne wpływy, a jak zwiększać jej pozytywne wpływy to są dyskusje, które będą prowadzone zarówno na szczeblu naukowców, polityków, jak i socjologów – mówił prof. Krzysztof Opolski z Uniwersytetu Warszawskiego.
Pierwsze takie spotkanie
Konferencję otworzył prof. Jan Woleński – Prorektor ds. Nauki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, następnie gości przywitał Przewodniczący Komitetu Programowego Konferencji prof. Krzysztof Opolski z Uniwersytetu Warszawskiego. – Jestem bardzo szczęśliwy, że udało się doprowadzić do właściwie pierwszego tak dużego spotkania w Polsce na bardzo istotny temat finansjalizacji – zaznaczył. – Tematyka ta jest niezwykle ważna, bo to jest wpływ na gospodarkę i, na co chciałbym zwrócić uwagę, na społeczeństwo – dodał.
Wykład inauguracyjny pt. „Financialisation and Financial Process: An Interdisciplinary Approach” wygłosił prof. Jan Toporowski z SOAS University of London. Przedstawił swój pogląd na tematykę finansjalizacji. Mówił o niej jako o procesie dotyczącym nie tylko sfery finansów, ale również społecznym. Zwrócił także uwagę na wyzwania wiążące się z finansjalizacją, które stoją przed przedstawicielami różnych dziedzin: ekonomii, socjologii, antropologii, międzynarodowej ekonomii politycznej, zarządzania. Pierwszą cześć sesji plenarnej poprowadził prof. Bartłomiej Kamiński z Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie oraz University of Maryland, a kolejną prof. Krzysztof Opolski z Uniwersytetu Warszawskegoi Podsumowanie konferencji wygłosił prof. Wojciech Misiąg z Wyższej Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie.
Konferencja trwała dwa dni. Podczas niej wygłoszono wiele bardzo merytorycznych referatów i przeprowadzono mnóstwo dyskusji. Specjaliści z różnych państw wymieniali między sobą poglądy, stawiali pytania i próbowali znaleźć na nie odpowiedzi.
– Finansjalizacja mimo wszystkich negatywnych zjawisk, które wywołała jest już zjawiskiem obiektywnym w tym sensie, że instrumenty pochodne i operacje nimi są także usankcjonowane w prawodawstwie wielu państw – mówił prof. Stanisław Owsiak z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. – Trzeba dostrzegać zarówno zagrożenia, jak i szanse – zaznaczył. – Kontrolowana finansjalizacja przynosi gospodarce i społeczeństwu korzyści (ograniczanie ryzyka, poprawa płynności rynków finansowych) – dodał. Zwrócił uwagę na to, że problem polega natomiast na nadużywaniu instrumentów. – To wypacza fundamentalną rolę finansów wobec gospodarki i społeczeństwa – powiedział.
Z kolei prof. Dembinski w swoim wystąpieniu pt. „Is finansialisation more than a structural distortion?” zauważył, że to, co globalizacja zrobiła dla przestrzeni, to finansjalizacja zrobiła dla czasu. Finansjalizacja była w jakiś sposób podporządkowaniem sobie czasu – mówił.
Finansjalizacja a przeciętny Kowalski
Paneliści podkreślali, że finansjalizacja ma wpływ na nasze życie i w związku z tym ważna jest edukacja w zakresie finansów i szerzej – ekonomii. – Finanse są coraz ważniejsze w naszej codzienności. My tego nie widzimy, ale odczuwamy konsekwencje rozwoju rynków finansowych, np. poprzez działalność funduszy emerytalnych – podkreślił prof. Toporowski.
– To nas dotyka poprzez instytucje emerytalne, poprzez używanie instrumentów finansowych, to nas dotyka poprzez podchodzenie czy niepodchodzenie do kupna mieszkań, budowania domów itd. – zaznaczył prof. Dembinski.
– Nie da się współcześnie żyć bez kontaktu z finansami – mówiła w swoim wystąpieniu dr hab. Marta Maciejasz-Świątkiewicz z Uniwersytetu Opolskiego. – Zjawiska finansowe są powszechne, dzieją się na świecie, w każdej chwili – zaznaczyła. – Można stwierdzić, że przeciętny Kowalski nie może bez finansów poprawnie funkcjonować. Jeśli nie operuje poprawnie w tej sferze to jest narażony na pewne dysfunkcje – przekonywała. Z kolei prof. Stanisław Ślusarczyk ze WSIiZ zwrócił uwagę na to, że zjawisko finansjalizacji rodzi duże i poważne konsekwencje także dla działalności małych i średnich przedsiębiorstw.
O związku finansjalizacji z zadłużaniem się gospodarstw domowych w Polsce mówiła dr Agata Gemzik-Salwach z Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie. – Efektem finansjalizacji są światowe kryzysy finansowe które powodują zagrożenie dla gospodarstw domowych – zaznaczyła. Tłumaczyła, że finansjalizacja prowadząc do nowych regulacji ostrożnościowych w systemie bankowym skutkuje zmianami w strukturze zadłużania gospodarstw domowych. – Nadmierne obostrzenie regulacji prawnych spowodowało dynamiczny rozwój niebankowych instytucji finansowych – zauważyła. – Łatwy dostęp do pieniądza oferowany osobom nieposiadającym zdolności kredytowej w połączeniu z wysokimi kosztami pożyczek sprzyja powstawaniu spirali zadłużania gospodarstw domowych – dodała.
„Instrumenty finansowe jak nóż”
Prof. Grzegorz Gołębiowski z Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Warszawie porównał instrumenty finansowe do noża. – Jak kupujemy w sklepie nóż, to może on być dla nas użytecznym narzędziem, bo będziemy nim kroić chleb, wędlinę, będziemy go używać np. do takich czynności, które ułatwiają nam życie, ale tym samym nożem możemy się skaleczyć, zabić, zrobić komuś krzywdę, a więc różne rzeczy, które będą świadczyć o tym, że ten nóż jest narzędziem, którego absolutnie nie powinniśmy używać. I podobnie jest z instrumentami finansowymi – tłumaczył podając za przykład umiejętne korzystanie z karty kredytowej i zaznaczając jak ważna jest edukacja w zakresie finansów.
„Potrzeba stabilności sektora bankowego”
Wśród wielu panelistów konferencji swoje wystąpienie miał również Prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz. – Powinniśmy wspierać współpracę sektora bankowego, przedsiębiorców z uniwersytetami i instytutami badawczymi – powiedział. – Nie ma żadnego kraju stabilnego, jeżeli nie ma stabilnego sektora bankowego. Nie ma też stabilnego systemu bankowego w niestabilnym państwie – zaznaczył. Zwrócił też uwagę na problem ochrony przed atakami na bankowość elektroniczną. – Ich liczba w czasie naszej konferencji to ponad 200 tys. To temat nie tylko polski, ale światowy – podkreślił.
Kryzys pierwszej dekady drugiego tysiąclecia dowiódł, że nie posiadamy adekwatnej wiedzy pozwalającej na trwały wzrost gospodarczy czy zrównoważony rozwój społeczny, ani w skali globu, ani nawet pojedynczego państwa – piszą w swoim artykule prof. Jan Szambelańczyk z Uniwersytetu z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu oraz prof. Monika Marcinkowska z Uniwersytetu Łódzkiego.
– Zrównoważone finanse nie muszą być utopią, pod warunkiem, że finanse nie są postrzegane jako cel sam w sobie, ale jako instrument do wspierania zrównoważonego rozwoju. To z kolei wymaga radykalnej transformacji system finansowego – zauważył z kolei prof. Alessandro Vercelli z University of Siena.
„Bardzo udana konferencja”
– Ta konferencja ma olbrzymie znaczenie. W Europie jest względnie mała liczba ekspertów od finansjalizacji i rynków finansowych i zebranie ich w jednym miejscu, żeby o tej tematyce dyskutować jest bardzo ważne. A to, że stało się to w Polsce, to jest dodatkowy plus dla niej.
– To bardzo dobrze, że możemy się spotkać w gronie przedstawicieli wielu różnych państw i różnych dyscyplin. Przemówienia były bardzo inspirujące a konferencja została bardzo dobrze zorganizowana – ocenił prof. Malcolm Sawyer z University of Leeds.
– To była bardzo udana konferencja – podsumował wydarzenie prof. Owsiak. – Znakomicie dobrany temat, aktualny, konkretny. Następny walor to to, że udało się zebrać dużo krajowych i przede wszystkim tych zagranicznych uczestników. Bardzo gratuluję organizatorom – powiedział. Dodał też, że referaty były niezwykle inspirujące, zachęcające do pogłębiania tematyki.
– Bardzo merytoryczny, wysoki poziom, szerokie dyskusje. Widzimy, słyszymy od uczestników, że rzeczywiście jest potrzeba takiej konferencji i temat ten cieszy się dużym zainteresowaniem – zrelacjonowała Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Konferencji dr Gemzik-Salwach. – Myślę, że wszyscy są zadowoleni – dodała.
Konferencja odbyła się w dniach 4-5 grudnia w kampusie WSIiZ w Kielnarowej koło Rzeszowa. Wydarzenie zostało współfinansowana ze środków Narodowego Banku Polskiego oraz objęte patronatem honorowym Narodowego Banku Polskiego, Komisji Nadzoru Finansowego, Związku Banków Polskich, Prezydenta Miasta Rzeszowa i Marszałka Województwa Podkarpackiego, a także patronatem medialnym dziennika ,,Rzeczpospolita”, TVP Rzeszów oraz czasopisma e-Finanse.
