W siedzibie Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie zaprezentowano ocenę efektywności wykorzystania pomocy finansowej Unii Europejskiej jako instrumentu polityki spójności społeczno-gospodarczej oraz poprawy warunków życia.
W opracowaniu zbadano zależności zachodzące pomiędzy zmianami wybranych wskaźników określających stan gospodarki i poziom życia w poszczególnych województwach, a rozmiarami środków unijnych kierowanych do tych województw. Do badania wybrano 19 wskaźników, w tym – kluczowe wskaźniki makroekonomiczne (z tempem wzrostu PKB na czele) przyjęte za podstawę oceny wykorzystania pomocy unijnej ujętej w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia.
W wyniku szczegółowej analizy dostępnych materiałów sprawozdawczych, odnoszących się zarówno do programów ujętych w Narodowym Planie Rozwoju i NSRO, jak i programów z zakresu Wspólnej Polityki Rolnej, udało się rozliczyć na województwa środki wydatkowane w 18 programach wykorzystujących środki UE. Łączna wartość podlegających refundacji z budżetu UE wydatków dokonywanych w ramach tych programów wyniosła 196,4 mld zł, co według szacunków stanowi nie mniej niż 93–95% wszystkich środków unijnych wykorzystanych w Polsce w latach 2004–2011.
Analiza tak opracowanych danych wykazała bardzo duże zróżnicowanie kwot wykorzystywanych w poszczególnych województwach – zarówno w odniesieniu do bezwzględnych ich wartości, jak i w odniesieniu do kwot przeliczonych na jednego mieszkańca.
– Przeprowadzona następnie analiza korelacji pomiędzy wielkościami pomocy unijnej wykorzystanej w poszczególnych województwach z tempem wzrostu PKB zrealizowanym w tych województwach wykazała silne, ujemne skorelowanie obu wielkości. Podobne wyniki przyniosło badanie korelacji terytorialnego rozkładu pomocy unijnej z wartościami innych mierników stopnia realizacji celów NSRO, a także innych wskaźników wybranych przez nas do oceny zmian poziomu życia w województwach – tłumaczył prof. Misiąg.
Analizując wyniki badań zauważyć można, że bardziej wyraźne jest powiązanie wielkości pomocy UE ze wskaźnikami opisującymi jakość życia, niż ze wskaźnikami obrazującymi zmiany makroekonomicznych parametrów gospodarki.
– Mimo takich wyników przeprowadzonych obliczeń nie ma logicznych podstaw, by twierdzić, że skierowanie do województwa większych środków powoduje w bezpośredni sposób obniżenia tempa wzrostu gospodarczego – zastrzegał prof. Misiąg. – Doszliśmy do wniosku, że istnienie statystycznej, ujemnej korelacji wielkości pomocy unijnej i zmian wartości wskaźników rozwoju społeczno-gospodarczego wynika z dwóch zasadniczych przyczyn: skierowania znacznej części środków unijnych na zadania, które nie oddziaływały bezpośrednio na wskaźniki, formalnie przyjęte za miarę stopnia realizacji celów NSRO oraz celów Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce – dotyczy to w szczególności środków na dopłaty dla rolników oraz inwestycji drogowych, a także istotnego zróżnicowania udziału wydatków „nieaktywnych” w kwotach pomocy unijnej kierowanej do poszczególnych województw – kontynuował prof. Misiąg.
Zdaniem badaczy, w latach 2004–2011 faktycznie realizowana strategia wykorzystania środków unijnych w Polsce nakierowana była na realizację innych celów niż te, które były formalnie deklarowane. Znacznie większą uwagę poświęcono poprawie stanu infrastruktury niż stworzeniu podstaw dla zwiększenia innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki.
– W naszym przekonaniu wnioski te mają znaczenie nie tylko dla wyjaśnienia procesów przebiegających w Polsce po roku 2004, lecz również mają swe znaczenie dla nieco innego sposobu zarządzania środkami pomocowymi w perspektywie finansowej 2014–2020 i w okresie po roku 2020 – konkludował prof. Misiąg.
Po przedstawieniu wyników badań, odbyła się dyskusja. Zapowiedziano także, że we wrześniu zostanie zorganizowane spotkanie podczas którego wyniki badań zostaną przedstawione szerszemu gremium odbiorców.
Projekt został sfinansowany przez Narodowe Centrum Nauki.
