Temat badawczy:
Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na PKB z uwzględnieniem różnic przestrzennych i czasowych tego oddziaływania
Kierownik tematu:
dr Robert Pater
Zespół realizujący:
Łukasz Cywiński, Ruslan Harasym, Robert Pater, Second Bwanakare, Ilona Vybryk
Założenia i cele badań:
Wpływ otwartości gospodarek na wzrost gospodarczy krajów jest obecnie tematem ogólnoeuropejskiej debaty. Wyodrębniane są zarówno negatywne, jak i pozytywne aspekty liberalizmu ekonomicznego. Jednym z obszarów determinujących otwartość gospodarek jest możliwość inwestowania bezpośredniego w innym kraju. Udział napływających inwestycji bezpośrednich jest skutkiem ogólnie pojętego „klimatu inwestycyjnego”, w którym szczególne miejsce znajdują zapisy prawa własności.
Celem głównym badań jest ocena wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) na PKB z uwzględnieniem różnic przestrzennych i czasowych tego oddziaływania.
Badania będą składały się z trzech faz. W pierwszej fazie zostaną szczegółowo porównane dwie odmienne pod względem BIZ oraz prawa własności gospodarki – Polska i Wielka Brytania. Celem tej części będzie zarówno dostarczenie szczegółowych informacji na temat wielkości i struktury kapitału zagranicznego i dochodów z niego w wybranych krajach, jak i studium dwóch przypadków – krajów o odmiennym prawie własności. W dalszej części badań – budowa wskaźnika i modelowanie (faza druga i trzecia) – uwzględniona zostanie jak największa próba krajów. Ich dokładna liczba zdeterminowana będzie dostępnością danych statystycznych.
Pierwszym celem szczegółowym jest charakterystyka bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce i Wielkiej Brytanii. Na tę charakterystykę będzie składała się analiza:
a) napływających i odpływających BIZ,
b) stanu BIZ – struktura według krajów pochodzenia i krajów lokaty,
c) napływających i odpływających BIZ w przekroju sekcji PKD (NACE),
d) dochodów z tytułu BIZ (polskich/angielskich inwestorów za granicą i zagranicznych inwestorów w Polsce/Wielkiej Brytanii reinwestowane i wycofywane z kraju),
e) regionalnego rozmieszczenia BIZ w Polsce i Wielkiej Brytanii,
f) norm prawnych dot. prawa własności,
g) poziomu monopolizacji sektorów o największym udziale BIZ.
Drugim celem szczegółowym będzie stworzenie wskaźnika, który obrazuje różnice w sferze prawa własności pomiędzy krajami. Analizie zostaną poddane determinanty tego liberalizmu (np. jakie czynniki powinny wziąć pod uwagę kraje starające się kontrolować przepływ BIZ). Wskaźnik ten wykorzystany zostanie w analizie związków pomiędzy poziomem liberalizmu w prawie własności a przepływami kapitału w formie inwestycji oraz w formie zysku z kapitału (np. reinwestycja zysku lub jego odpływ, tzw. „gospodarka rabunkowa”).
Trzecim celem szczegółowym będzie ocena efektów odpływających i napływających bezpośrednich inwestycji zagranicznych dla Produktu Krajowego Brutto w wybranych krajach, z uwzględnieniem poziomu ich liberalizmu w prawie własności, a także produktywności kapitału krajowego i zagranicznego w województwach.
Metodyka:
Pierwsza część badań dotyczyć będzie analizy szczegółowych własności gospodarek Polski i Wielkiej Brytanii pod względem BIZ. Dotyczyć będzie pierwszego celu szczegółowego badań. W analizie wykorzystane zostaną dane statystyczne GUS w Polsce, ONS w Wielkiej Brytanii i Eurostat. W ramach tej części badań wykonany zostanie również przegląd literatury na temat wpływu BIZ na PKB.
Druga część badań – budowa wskaźnika – bazować będzie na danych Banku Światowego: m.in. baza knowledge4development i Global Competitiveness Index. Zdefiniowane zostanie pojęcie liberalizmu w prawie własności. Na tej podstawie skonstruowany zostanie wskaźnik liberalizmu w prawie własności. Wykorzystane zostaną również dane Eurostat oraz bilanse płatnicze dostępne na stronach urzędów statystycznych krajów, które poddane zostaną analizie komparatywnej.
Trzecia część badań, odnosząca się do trzeciego celu szczegółowego zostanie wykonana za pomocą budowy, estymacji i analizy modeli dla danych panelowych. Utworzone zostaną dwa modele. Uchwycone zostaną dynamiczne związki pomiędzy BIZ a wzrostem gospodarczym. Pierwszy model szacowany będzie na podstawie danych dla krajów z uwzględnieniem przepływów BIZ – ich skutków krótko i długookresowych. Podjęta zostanie również próba modelowania wpływu BIZ oraz liberalizmu w prawie własności na rozwój gospodarczy, mierzony wskaźnikiem HDI. Drugi model szacowany będzie na podstawie danych dla polskich województw. Uwzględniony będzie kapitał krajowy i zagraniczny, co pozwoli na oszacowanie jego produktywności.
Wyniki:
Zrealizowane
Okres realizacji:
Od 2016 do 2017 roku.
Temat badawczy:
Czynniki determinujące decyzje o wypłatach dywidend przez spółki publiczne
Kierownik tematu:
dr hab. Mieczysław Kowerski
Cel i metodyka badań:
Decyzje dotyczące wypłat dywidend: czy, kiedy, ile i w jakiej formie płacić akcjonariuszom należą – obok decyzji inwestycyjnych – do najważniejszych, ale i najtrudniejszych decyzji podejmowanych przez spółki publiczne. Podstawowym problemem jest określenie czynników determinujących te decyzje a te mają charakter zarówno mikroekonomiczny, makroekonomiczny i behawioralny. Celem projektu jest określenie najważniejszych czynników, które determinują decyzje dywidendowe (skłonność do płacenia dywidend oraz poziom wypłat) spółek publicznych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Szczególna uwaga została zwrócona na czynniki determinujące decyzje o wypłatach decyzje o wypłatach przez spółki z udziałem Skarbu Państwa oraz banki jako największe grupy płatników. Podjęta została próba sprawdzenia czy właściciele tych grup spółek poprzez wypłaty dywidend nie prowadzą strategii tunelowania własnych spółek.
Badaniami objęte zostały decyzje dywidendowe spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w latach 1996–2015 (około 4 tys. obserwacji). Przeprowadzona została analiza statystyczna rozkładów wypłat i podstawowych wskaźników finansowych charakteryzujących te wypłaty. Do wyodrębnienia czynników determinujących skłonność do płacenia dywidend zostały zastosowane panelowe modele logitowe ze stałymi i losowymi efektami specyficznymi. Do określenia poziomu wypłat dywidend zastosowane zostały panelowe modele selekcji próby (tzw. modele heckitowe).
Wyniki:
W 2015 roku zrealizowano następujące zadania:
- Dokonano analizy zmian polityki dywidendowej na świecie.
- Stosując metody statystyczno – ekonometryczne wyspecyfikowano podstawowe kierunki polityki dywidend spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie
- Oceniono czy rosnące wypłaty dywidend są symptomem finansjalizacji polskiej gospodarki
- Stosując panelowe modele logitowe ze specyficznymi efektami losowymi dokonano próby odpowiedzi na pytanie czy wysoka skłonność wypłat dywidend przez spółki z udziałem Skarbu Państwa jest rezultatem efektu dojrzałości (maturity effect) czy też efektu wyprowadzania środków (tunnelling effect)
- Rozpoczęto prace nad zastosowaniem koncepcji self-selection models do oceny wpływu rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego na decyzje dywidendowe banków
Okres realizacji:
2014 – 2016
Temat badawczy:
Barometr Ofert Pracy – badania internetowych ofert pracy
Kierownik tematu :
dr Robert Pater
Zespół realizujący:
Marcin Kozak, Robert Pater, Jarosław Szkoła, Kamil Wais
Założenia i cele badań:
Wolne miejsca pracy istnieją w każdej wolnorynkowej gospodarce. Wynika to z dynamiki procesów występujących na rynku pracy i niedopasowań strukturalnych. Dodatkowo, przyczynia się do tego każde odchylenie rynku od konkurencji doskonałej, takie jak np. istnienie niedoskonałej informacji. Rynek ofert pracy jest również głównym elementem najnowszych i obecnie najważniejszych teorii rynku pracy – teorii poszukiwań i dopasowań oraz teorii niedopasowań. W Polsce statystyka oficjalna nie dostarcza szczegółowej informacji na temat struktury wolnych miejsc pracy.
Celem badań jest pozyskanie dodatkowej informacji na temat rynku pracy, a w szczególności procesu kreowania nowych miejsc zatrudnienia oraz niedopasowań strukturalnych, poprzez systematyczną rejestrację internetowych ofert pracy. Dzięki niej możliwa jest analiza zmian liczby wolnych miejsc pracy w czasie oraz analiza ich struktury z niespotykaną dotychczas szczegółowością.
Metodyka:
Badanie ogłaszanych w Internecie ofert pracy pod nazwą Barometr Ofert Pracy powstaje przy współpracy Katedry Makroekonomii Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie oraz Biura Inwestycji i Cykli Ekonomicznych. Dane o ofertach pracy gromadzone są z częstotliwością miesięczną. Dane automatycznie zbierane są ostatniego dnia każdego miesiąca z największych internetowych portali z ofertami pracy w Polsce. Sprawdzana jest powtarzalność ofert w przekroju portali i brane są pod uwagę jedynie unikalne w skali kraju ogłoszenia o pracy.
Na podstawie danych o unikalnych w skali kraju ofertach pracy liczony jest indeks – Barometr Ofert Pracy dla kraju oraz 16 województw. W tym celu dane pozbawiane są czynnika sezonowego, co zapewnia ich porównywalność pomiędzy poszczególnymi porami roku, jak i wyłącza wpływ zmian ogłoszeń sezonowych, a więc części ofert dotyczących pracy tymczasowej. Barometr podawany jest w formie indeksu w pkt. proc., w którym podstawą jest średnia z roku 2010. Barometr jest liczony od 1999. W latach 2004-2008 powstawał on przy współpracy Agory S.A. (Gazeta Wyborcza) i powstawał na podstawie ofert prasowych, co było uzasadnione wysokim odsetkiem ofert pracy umieszczanych na łamach Gazety Wyborczej. Od 2008 badane są ogłoszenia umieszczane w Internecie. Od października 2012 oferty są porównywane i gromadzone z 31 stron internetowych.
Wyniki:
Publikacje naukowe i raporty prezentowane w mediach.
Publikacje:
Pater R. (2014) Internetowe oferty pracy a bezrobocie strukturalne, niepublikowany raport, (link).
Pater R., The Beveridge curve in the short and long-run, niepublikowany manuskrypt.
Pater R., Harasym R., Cywiński Ł. (2015), Wspomaganie dopasowań strukturalnych na rynku pracy. przez sektor edukacji w wybranych państwach, mimeo, niepublikowany manuskrypt.
Okres realizacji:
2015 r.
Temat badawczy:
Wspieranie przedsiębiorczości przez samorząd terytorialny szczebla gminnego, Konkurs NCN „OPUS 6”, nr umowy UMO-2013/11/B/HS4/01022
Kierownik tematu :
prof. nadzw. dr. hab. Tomasz Mickiewicz
Zespół realizujący:
T. Skica, J. Rodzinka, P. Zbierowski, Elżbieta Inglot-Brzęk, A. Wojnarowska-Dygdoń, R. Harasym
Założenia i cele badań:
Projektowane badania miało na celu zweryfikowanie skuteczności działań podejmowanych przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) szczebla gminnego w zakresie stymulowania przedsiębiorczości przy wskazaniu na lokalny kapitał społeczny jako czynnik determinujący efektywność działań JST.
Metodyka:
Metody badawcze stosowane w niniejszym projekcie to sondaż diagnostyczny i metoda analizy dokumentów. Sondaż diagnostyczny został przeprowadzony na terenie gmin, a dane zebrane w jego wyniku były podstawą analiz ilościowych wybranych problemów badawczych. Metoda analizy dokumentów jako uporządkowanie i interpretacja zgromadzonych materiałów pod kątem realizacji celu i weryfikacji hipotez badawczych, zastosowana była w stosunku do wszelkich dokumentów będących źródłami wtórnymi. Zebrane dane były zarówno o charakterze ilościowym, jak i jakościowym. Te ostatnie zostały przekształcone na zmienne ilościowe na potrzeby analizy ekonometrycznej, były jednak również wykorzystywane do pogłębionej analizy jakościowej. Zostanie też zweryfikowana współliniowość zmiennych w trzech grupach istotnych dla stawianych hipotez (wskaźniki przedsiębiorczości, wskaźniki instrumentów polityki gminnej, wskaźniki lokalnego kapitału społecznego). Następnie, w odpowiedzi na zidentyfikowane problemy współliniowości zastosowane zostaną techniki redukcji danych. W miarę potrzeb, utworzone będą syntetyczne mierniki, łączące poszczególne zmienne. Jednakże w każdym przypadku, w pierwszej kolejności przeprowadzone zostaną odpowiednie przekształcenia zmiennych (zamiana destymulant na stymulanty oraz destandaryzacja zmiennych), a następnie zostanie utworzony syntetyczny miernik. Do określenia struktury zależności pomiędzy przedsiębiorczością, instrumentami polityki gminnej i lokalnych kapitałem społecznym, służyć będzie modelowanie wielopoziomowe (zob. S.Estrin, J.Korosteleva, T.Mickiewicz, 2012; S.Estrin, T.Mickiewicz, U.Stephan, 2013). Takie podejście umożliwi izolację efektów na różnych poziomach organizacji terytorialnej, odróżnienie między efektami indywidualnymi a kontekstualnymi (przez uwzględnienie średnich wartości zmiennych agregowanych na różnych poziomach) oraz wprowadzenie efektów między poziomowych (np. weryfikację komplementarności między indywidualnym poziomem kapitału społecznego a efektami instrumentów polityki gminnej).
Wyniki:
Rezultaty prac badawczych umożliwią wielowymiarową ocenę skuteczności działań JST w zakresie wspierania przedsiębiorczości. Otrzymane wyniki posłużą konstrukcji rozwiązań pozwalających na zwiększenie skuteczności stosowanych przez JST instrumentów wsparcia na rzecz pobudzania przedsiębiorczości, umożliwiając eliminację tych, które generując koszty fiskalne, nie przekładają się na wymierne efekty. Wartością dodaną badania jest projektowana w skali kraju analiza następstw stosowania konkretnych instrumentów wsparcia przy założeniu, że kapitał społeczny odgrywa rolę moderatora skuteczności inicjatyw JST (C. Trutkowski, S. Mandes 2005 oraz K. Wasowicz, T. Ostrowski 2003). Badania przyczynią się nie tylko do zweryfikowania skuteczności działań na rzecz wspierania inicjatyw gospodarczych przez samorządy, lecz także zestroją je z kapitałem społecznym jako moderatorem ich skuteczności. Analiza pozwoli na zbudowanie zależności łączącej terytorialnie skuteczność danej formy wsparcia, z potencjałem kapitału społecznego na danym terenie, umożliwiając dobór działań wspierających przedsiębiorczość adekwatnie do danego terytorium oraz pokładów opisującego go potencjału kapitału społecznego.
Prezentacja wyników projektu badawczego NCN
Zespół pracowników Katedry Makroekonomii, Katedry Finansów, Instytutu Badań i Analiz Finansowych oraz Katedry Nauk Społecznych przedstawia wyniki realizacji projektu naukowego finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki na podstawie decyzji DEC-2013/11/B/HS4/01022 pod nazwą „Wspieranie przedsiębiorczości przez samorząd terytorialny szczebla gminnego”.
- Analiza ekonomiczna rezultatów badań nad wspieraniem przedsiębiorczości przez samorząd gminny, Pobierz
- Wielowymiarowa ocena skuteczności działań JST w zakresie wspierania przedsiębiorczości, Pobierz
Okres realizacji: 2015 r.
Temat badawczy:
Przekształcenia strukturalne w procesie wzrostu gospodarczego. Inwestycje w kapitał niematerialny w gospodarce polskiej: Próba pomiaru
Kierownik tematu:
Prof. Jan Winiecki
Zespół realizujący:
Łukasz Cywiński, Rusłan Harasym, Robert Pater, Kazimierz Tarchalski, Jan Winiecki
Założenia i cele badań:
Z badań gospodarek wysoko rozwiniętych wynika wyraźnie, iż w miarę osiągania coraz wyższego poziomu PKB per capita (popularnego miernika poziomu rozwoju gospodarczego) tzw. kapitał niematerialny zwiększa swój udział w PKB, a także (jak wynika z badań dla Stanów Zjednoczonych) zwiększa swój udział w relacji do inwestycji w kapitał materialny (ten, który określa się jako gross fixed capital formation).
Prowadzone do tej pory badania dotyczą niemal wyłącznie krajów wysoko rozwiniętych. Badania w tym zakresie krajów na tzw. średnim poziomie rozwoju dotyczą zaledwie trzech krajów: Czech, Grecji i Słowacji. Rozpoczęcia badań, które odpowiedziałyby na pytanie, gdzie Polska znajduje się w tym rankingu pozwoliłyby na uzyskanie szacunków pozwalających porównać nasze inwestycje w kapitał niematerialny:
1. w relacji do polskiego PKB;
2. z inwestycjami w kapitał niematerialny innych krajów średnio rozwiniętych oraz wysoko rozwiniętych; a także
3. porównać, czy w okresie 5-10 lat udział inwestycji w kapitał niematerialny (KN) rośnie i czy zmniejsza się dystans do innych krajów o wyższym poziomie rozwoju pod względem wysokości tego wskaźnika (KN/PKB).
Podstawowym problemem dla powyższego przedsięwzięcia jest możliwość uzyskania rozmaitych danych, niezbędnych do przeprowadzenia szacunków wielu pozycji wchodzących w skład tego, co przyjęło się określać inwestycjami w kapitał niematerialny.
Pionierskie prace empiryczne dla krajów bogatych wskazały nam przyjętą metodologię, której należy się trzymać, jeśli chce się uzyskać rezultaty pozwalające na dokonywanie porównań w skali międzynarodowej. Problemem są dane, na podstawie których dokonuje się szacunków wielu pozycji wchodzących w skład kapitału niematerialnego. Tak więc, sporą część prac stanowić będą poszukiwania podstaw statystycznych dla kalkulacji poszczególnych pozycji kapitału niematerialnego.
Istnieje też niebezpieczeństwo, iż części takich danych nie ma dla naszego kraju, co – na tym etapie – uniemożliwi porównania międzynarodowe. A więc niebezpieczeństwo nie zrealizowania bardzo ważniej, o ile nie najważniejszej części celów projektu.
Celem badań jest oszacowanie kapitału niematerialnego (intangible capital) dla wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej (ośmiu krajów, które weszły do UE w 2004 r.).
Metodyka:
Metodyka obejmuje szacowanie KNU w 3 sektorach:
• Computerized information, databases
• Innovative property,
• Economic Competences.
Metodyka bazuje na pracach Corrado et al. (Corrado, C. – Hulten, C. – Sichel, D.E. (2005): Measuring Capital and Technology: An Expanded Framework. In: Corrado (ed.): Measuring Capital in the New Economy. NBER Studies in Income and Wealth, Chicago: University of Chicago Press, 65: 11–45.) i Piekkoli et al. (Piekkola, H., (ed.) (2011): Intangible Capital – Driver of Growth in Europe. Proceedings of the University of Vaasa. Report no. 167, Vaasa.).
Wyniki:
Raporty z badań:
Pater R., Winiecki J., Tarchalski K., Cywiński Ł., Harasym R. (2015), Intangible capital, level of economic development, and “middle income trap”: with special regard for post-communist transition leaders, mimeo, niepublikowany manuskrypt
Cywiński L., Harasym R., Pater., Intangible Capital in Poland in 1995-2013: final report, WSIiZ Working Papers, 2015
Ł. Cywiński, „Bezpośrednie inwestycje zagraniczne a poziom kapitału niematerialnego w Polsce”, 2015
Okres realizacji:
2014-2015
Temat badawczy:
Cykle koniunkturalne w Unii Europejskiej a w innych regionach świata, ich typologia, cechy, przyczyny instytucjonalne oraz konsekwencje dla struktur gospodarek
Kierownik tematu:
dr Robert Pater
Zespół realizujący:
Robert Pater, Łukasz Cywiński, Rusłan Harasym, Second Bwanakare
Założenia i cele badań:
Badania opierały się na założeniu, że zmienne ekonomiczne da się zdekomponować na nieobserwowalne składowe – trend długookresowy i wahania cykliczne wokół niego. Cykle koniunktury różnych wskaźników (agregatów) makroekonomicznych oraz okresów znacznie różnią się od siebie. W badaniach zakłada się również, że cykle mogą oddziaływać na inne komponenty danego szeregu czasowego, a także powodować zmiany strukturalne w gospodarce. Doświadczenia kryzysowe potwierdzają, że cykle mogą szybko nie wygasać. Nie wszystkie wahania koniunktury mają jednak silny wpływ na gospodarkę.
Celem badań było poznanie nowych właściwości wahań koniunkturalnych na świecie.
Metodyka:
W celu wyodrębniania koniunkturalnych komponentów zmiennych wykorzystały się filtry ad hoc oraz modele nieobserwowalnych komponentów (modele UC). Morfologia tych komponentów została przeanalizowana pod kątem amplitud (wskaźniki zmienności dla komponentów koniunkturalnych) długości trwania cykli i ich poszczególnych faz (np. recesji), punktów zwrotnych przy zachowaniu prawideł metody Bry-Boschan. Analizie poddane zostały cykle poziomów, odchyleń i stopy wzrostu. Te trzy różne podejścia do analizy cyklu zostały zestawione z klasyfikacją na cykle klasyczne i wzrostowe.
Synchronizacja cykli została zbadana za pomocą okresu wystąpienia punktów zwrotnych oraz korelacji wzajemnych komponentów koniunkturalnych danych zmiennych z podziałem na wyodrębnione rodzaje cykli (analiza w dziedzinie czasu). Analiza w dziedzinie częstości zawiera zastosowanie następujących narzędzi: periodogram, gęstość widmowa, periodogram i gęstość mieszana, amplituda mieszana, koherencja, wzmocnienie i przesunięcie fazowe.
Do modelowania cyklu zaaplikowane zostały modele ekonometryczne klasy SVECM, Common Trend Common Cycle, a także modele przełącznikowe typu wygładzonego przejścia (STR).
Zmiany koniunkturalne wyodrębnione za pomocą wymienionych metod zostały zestawione ze zmianami strukturalnymi zachodzącymi w badanych regionach świata w analizowanych okresach przy użyciu modeli wielorównaniowych (strukturalnych i VAR).
Analizie poddane były również uwarunkowania instytucjonalne poszczególnych krajów i ich możliwy wpływ na przebieg cyklu koniunktury w gospodarkach. Zostało to dokonane na podstawie charakterystyk instytucji występujących w różnych regionach świata.
Wyniki:
Artykuły naukowe:
Pater R., (2014), Are there two types of business cycles? A note on crisis detection, e-finanse 3 (10), s. 1-28, (link). http://e-finanse.com/artykuly_eng/284.pdf )
Pater R., (2014), Business cycle and the structure of the economy, niepublikowany manuskrypt.
Pater R. (2015), The UK business cycle and the structure of the economy, Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH 97, s. 67-93.
Pater R., Skica T., Harasym R. (2014), Index of regional economic development, Studia regionalne i lokalne 1 (59), s. 54-86, (link).
http://www.studreg.uw.edu.pl/pdf/2015_1_pater_harasym_skica.pdf )
Okres realizacji:
2012-2014
Temat badawczy:
Badanie determinantów alokacji wiedzointensywnych Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych.
Kierownik tematu:
mgr Łukasz Cywiński
Zespół realizujący:
Bartłomiej Kamiński, Robert Pater, Łukasz Cywiński, Rusłan Harasym
Założenia i cele badań:
Głównym celem badań była identyfikacja narzędzi polityki gospodarczej przyciągających bezpośrednie inwestycje z sektora B+R Korporacji Międzynarodowych. Celem było również zidentyfikowanie czynników instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych kształtujących napływ wiedzointensywnych BIZ.
W toku prac badawczych zidentyfikowano poszczególne czynniki determinujące napływ inwestycji i podzielono je na kilka podstawowych grup: determinanty instytucjonalne, determinanty rynkowe, czynniki związane z dyfuzją wiedzy.
W przypadku czynników instytucjonalnych skupiono się w pierwszej kolejności na analizie zachęt instytucjonalnych (Specjalne Strefy Ekonomiczne, Parki Technologiczne itd.) (zob. Cywiński, 2014 w: GPW media), następnie na komponentach związanych z klimatem inwestycyjnym i reżimem ekonomicznym (Cywiński i Harasym, 2014a, Cywiński i Harasym 2014b), oraz na polityce kohezji UE i jej relacji z BIZ.
W trakcie badania determinantów rynkowych skupiono się na identyfikacji korzyści inwestycyjnych związanych z lokalizacją inwestycji, internalizacją (kontrolowaniem kluczowych zasobów), oraz korzyściami własnościowymi – zgodnie z paradygmatem OLI. Zidentyfikowano również efekty follow the leader (Cywiński, 2015) oraz wskazano metody wejścia inwestycji wiedzointensywnych, oraz wiele innych aspektów, które związane są z teoriami BIZ a które występują na badanym obszarze.
Metodyka:
Statystyczna analiza danych, analiza literatury
Wyniki:
Artykuły przeglądowe i popularnonaukowe:
L. Cywinski R. Harasym (2014) „Inwestycje zagraniczne na Podkarpaciu”, Nowiny str. 2
L. Cywinski (2013) Ośrodki wspierające innowacyjność w Polsce – Parki Technologiczne
L. Cywinski (2013) Ośrodki wspierające innowacyjność w Polsce – Startupy i Inkubatory przedsiębiorczości
L. Cywinski (2013) Wspieranie przedsiębiorczości w Polsce: współpraca nauki i biznesu
L. Cywinski (2013) Inwestycje Zagraniczne i pomoc publiczna w Polskich Strefach Ekonomicznych
L. Cywinski (2013) Synergia nauki i biznesu: rola Państwa w tworzeniu wiedzointensywnych przedsiębiorstw
Artykuły naukowe:
L. Cywinski (2015) EU cohesion policy incentives and knowledge-intensive FDI inflows (dostępne online, 14.04.2016 http://workingpapers.wsiz.pl/working-papers,EU-cohesion-policy-incentives-and-knowledge-intensive-FDI-inflows.html).
Okres realizacji:
2013-2014
Temat badawczy:
Konsekwencje utworzenia strefy wolnego handlu między Unią Europejską a Ukrainą dla gospodarki Polski
Kierownik tematu:
mgr Ruslan Harasym
Zespół realizujący:
Elżbieta Inglot, Anna Lewandowska, Robert Pater, Ulyana Dzyuma-Zaremba, Łukasz Cywiński, Natalia Białek, Damian Szeligowski
Założenia i cele badań:
Celem badań była ocena wpływu pogłębienia unijno-ukraińskich relacji gospodarczych na gospodarkę Polski, w wymiarze wymiany towarowej, handlu usługami, jak również przepływu kapitału i siły roboczej.
Pierwszym celem szczegółowym było wskazanie szans i zagrożeń, jakie niosą dla obydwu stron zapisy umowy o strefie wolnego handlu między UE a Ukrainą.
Drugim celem szczegółowym była ocena wpływu na gospodarkę Polski podpisania umowy o strefie wolnego handlu między Ukrainą a Unią Europejską.
Trzecim celem szczegółowym było poznanie opinii polskich i ukraińskich przedsiębiorstw w zakresie oczekiwań co do utworzenia strefy wolnego handlu między Ukrainą a Unią Europejską.
Metodyka:
Do realizacji celów badania wykorzystane zostały następujące metody pozyskania i analizy danych:
1. Analiza danych zastanych (Desk Research),
2. Badanie CATI.
Ad. 1. Analiza danych zastanych (Desk Research) została dokonana na podstawie dostępnych danych statystycznych oraz istniejących raportów.
Ad. 2. Badanie ankietowe CATI
Badaniem została objęta populacja przedsiębiorstw mających swoją siedzibę na terenie wszystkich 16 województw Polski i działających co najmniej od roku.
W grupie badanej (n= 400) znalazły się polskie przedsiębiorstwa współpracujące z ukraińskimi partnerami lub działające na rynku ukraińskim. Rozróżniono trzy (nierozłączne) kategorie respondentów: firmy eksportujące na Ukrainę, importujące z Ukrainy oraz inwestujące na Ukrainie. Próba była dobrana mając na uwadze jej wielkość oraz reprezentowany sektor działalności.
Oprócz polskich firm w badaniu wzięli udział także ukraińskie przedsiębiorstwa współpracujące z Polską lub działające na rynku polskim. Dobór ich był podobny jak w przypadku polskich firm, tzn. z uwzględnieniem ich wielkości oraz reprezentowanego sektora działalności.
Próba nie była reprezentatywna (w sensie statystycznym) dla firm w Polsce i na Ukrainie (ani dla wszystkich firm współpracujących z Ukrainą i w przypadku ukraińskich firm z Polską), jednak zapewnione zostały zróżnicowanie branżowe i co do wielkości przedsiębiorstwa.
Wyniki:
Artykuły:
A. Lewandowska, E. Inglot, R. Harasym. Determinants of export of Polish entrepreneuurs in the Ukrainian market, Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy, 2014, s. 1-9
Ł. Cywiński, R. Harasym. Stimulants of FDI Flows between Poland and Ukraine, Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy, 2014, s. 10-21
Ł. Cywiński, R. Harasym. Economic regime and foriegn direct investment in Ukraine, e-finanse, 2014, s. 11-20
Raport:
E. Inglot, A. Lewandowska, R. Pater, U. Dzyuma-Zaremba, Ł. Cywiński, N. Białek, D. Szeligowski
Bariery Polsko-Ukraińskiej współpracy gospodarczej oraz perspektywy płynące z utworzenia strefy wolego handlu między Ukrainą i UE, 2014.
Okres realizacji:
2013-2014
Temat badawczy:
Badanie wpływu inwestycji w innowacje na konkurencyjność przedsiębiorstw sektora MSP w województwie Podkarpackim
Kierownik tematu:
dr Robert Pater
Zespół realizujący:
Robert Pater, Anna Lewandowska, Małgorzata Janiec, Łukasz Cywiński, Mateusz Stopa
Założenia i cele badań:
Innowacje są uznawane za jeden z najbardziej progresywnych czynników rozwoju i wzrostu społeczno-gospodarczego, zarówno w wymiarze terytorialnym, regionalnym, jak i lokalnym (por. Baumol, 2003; Bottazzim & Peri, 2003; Sternberg & Arndt, 2001; Klomp & Roelandt, 2004; Niedzielski & Jadźwiński, 2002). Wysoki poziom innowacyjności ma pozytywny wpływ na wydajność na poziomie firmy (business performance, zob. np. Bhaskaran, 2006) i w rezultacie także na wyniki ekonomiczne na poziomie regionalnym lub krajowym (economic performance, zob. np. DiPietro i Anoruo, 2006).
Nowoczesne postrzeganie innowacji odchodzi od pojedynczego zdarzenia na rzecz kompleksu procesów, zjawisk i zdarzeń tworzących nowe wzory, dobra, technologie w sferze produkcji oraz usług. Innowacje zachodzą zarówno w określonej przestrzeni, jak i układzie powiązań (Andersson & Johansson, 2008; Tödtling & Kaufmann, 1999), który określa się mianem systemu innowacyjnego. Składają się na niego podsystemy produkcyjne i naukowo–techniczne, rozwiązania instytucjonalne oraz zależności i związki zachodzące między nimi (zob. Prange, 2008; Lundvall, 1992). Charakteryzują one poziom innowacyjności danego regionu (Pinto & Rodrigues, 2010; Markowski, 2004). W szerokim ujęciu za innowacje można uznać pozytywne zmiany, które są efektywne z punktu widzenia rachunku ekonomiczno-finansowego i w efekcie – konkurencyjności przedsiębiorstw.
Zagadnienia konkurencyjności i innowacyjności w odniesieniu do przedsiębiorstw, gospodarek i jednostek terytorialnych są ze sobą powiązane (por. Kot, 2006). Zarówno innowacyjność, jak i konkurencyjność stały się w ostatnich latach pojęciami często przywoływanymi w teoriach ekonomicznych, a także w działaniach praktycznych. Przyczyną tego jest fakt, że we współczesnej gospodarce światowej konkurencyjność jest podstawowym mechanizmem rozwoju, zaś jednym ze sposobów jej osiągnięcia jest innowacyjność (por. Reichel 2006). Konkurencyjność warunkowana innowacyjnością i nieustannym postępem technologicznym stanowi wyzwanie dla krajów i regionów, które chcą się rozwijać. W tym ujęciu problematyka innowacyjności, jako specyficznego procesu społecznego, nabiera coraz istotniejszego znaczenia dla rozwoju każdego przedsiębiorstwa i gospodarki.
Głównym celem badania jest zdobycie wiedzy, która umożliwiłaby jakościową i ilościową poprawę w zakresie inwestycji w innowacje w MSP w woj. podkarpackim. Cel ten zostanie zrealizowany poprzez dwa cele szczegółowe: zmniejszenie obszaru niepewności w zakresie inwestycji w innowacje MSP oraz podniesienie poziomu wiedzy podmiotów publicznych na temat potrzeb sektora MSP w zakresie innowacyjności.
Cele szczegółowe badania zostaną osiągnięte poprzez: zgromadzenie danych o rachunku kosztów i korzyści z inwestycji w innowacje, przydatnych przedsiębiorcom w procesie oceny efektywności inwestycji; prezentację najefektywniejszych kierunków inwestycji w innowacje oraz analizę danych ilościowych i jakościowych w ujęciu dynamicznym odnośnie poziomu wdrażanych przez MSP innowacji i ich wpływu na zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw.
Metodyka:
Do realizacji celu badania wykorzystane zostaną następujące metody służące pozyskaniu danych:
1. Analiza danych zastanych (Desk Research),
2. Badanie CATI,
3. Badania IDI,
4. Badanie FGI;
5. Panel ekspertów.
Ad. 1. Analiza danych zastanych (Desk Research) zostanie dokonana na podstawie dokumentów programowych na poziomie UE, kraju i regionu. Ponadto zostanie dokonany przegląd literatury w oparciu o opracowania, analizy, raporty i dane statystyczne dot. inwestycji w innowacje i ich wpływu na konkurencyjność.
Ad. 2. Badanie ankietowe CATI
Badaniem zostanie objęta populacja firm z sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw mających swoją siedzibę
na terenie województwa podkarpackiego i działających co najmniej od roku.
W grupie badanej (n= 400) znajdą się przedsiębiorstwa innowacyjne, które inwestują we wprowadzenie do praktyki
nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do procesu, produktu (towaru lub usługi), marketingu lub organizacji.
W grupie kontrolnej, (n=400) znajdą się przedsiębiorstwa „nieinnowacyjne”, które nie inwestują we wprowadzenie
do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do procesu, produktu (towaru lub usługi), marketingu lub organizacji.
Obie próby będą dobierane mając na uwadze ich wielkość oraz reprezentowany sektor działalności. Takie podejście umożliwia wnioskowanie na temat obu typów przedsiębiorstw, a także w odniesieniu do całej populacji.
Ad. 3. Indywidualne wywiady pogłębione (IDI)
IDI zostaną zrealizowane w odniesieniu do przedstawicieli następujących populacji:
• jednostek samorządu terytorialnego (JST)
• instytucji otoczenia biznesu
• zrzeszeń pracodawców
• jednostek naukowych sektora B+R w województwie podkarpackim
• przedstawicieli sektora MSP
Indywidualne wywiady pogłębione (In-depth Interview – IDI) zostaną zastosowane do weryfikacji i pogłębienia informacji
na temat wzajemnych powiązań MSP z sektorem B+R, wspierania innowacyjności przez podmioty publiczne oraz instytucje otoczenia biznesu, trendów w zakresie wdrażania innowacji, korzyści wynikających z tego typu inwestycji oraz ich wpływu na stopień konkurencyjności badanych MSP w województwie podkarpackim.
Łącznie planuje się przeprowadzić kilkanaście wywiadów.
Ad. 4. Focus group interview (FGI)
Celem FGI przeprowadzonego z przedsiębiorcami wprowadzającymi rozwiązania innowacyjne oraz przedstawicielami sektora B+R, będzie eksplorowanie możliwości współpracy sektorów w zakresie wdrożenia rozwiązań innowacyjnych, znalezienie odpowiedzi na pytania „jak?” i „dlaczego?”, np. jaka jest oferta sektora B+R w zakresie inwestycji w innowacje oraz jakie są oczekiwania i zainteresowanie sektora MSP ofertą sektora B+R w zakresie rozwijania innowacji? Jaka jest szansa na realizację wspólnych przedsięwzięć i badań w zakresie innowacyjnych rozwiązań? Dlaczego tego typu przedsięwzięcia mają szansę na realizację? Jakie bariery występują we współpracy sektora MSP oraz B+R?
Metoda ta ma pozwolić zobrazować relacje MSP i sektora B+R, rodzaj i zakres ich współpracy oraz określić przyczyny potencjalnych problemów występujących we współpracy i możliwości ich wykluczenia oraz poprawy relacji skutkującej zwiększeniem inwestycji w innowacje.
Ad. 5. Panel ekspertów
Dla panelu ekspertów, w którym uczestniczyć będzie ok. 10 osób, zastosowana będzie technika analizy przyczynowo -skutkowej. Na panel zostaną zaproszeni:
• eksperci zewnętrzni wyspecjalizowani w dziedzinie innowacyjności sektora MSP w poszczególnych branżach analizowanych w badaniu,
• przedstawiciele sektora B+R,
• przedstawiciele instytucji otoczenia biznesu.
Dobór respondentów do badań IDI, FGI i panelu ekspertów zostanie dokonany w oparciu o rodzaj reprezentowanego przez daną osobę podmiotu. Organizacja badań będzie poprzedzona zaproszeniem do udziału w danym badaniu poprzez mail i rozmowy telefoniczne.
Metody analizy danych
W badaniu wykorzystane zostaną następujące metody analizy danych:
• statystyczna,
• benchmarkingowa,
• matryca logiczna,
• analiza SWOT,
• analiza przyczynowo -skutkowa.
Wyniki:
Raport z badań:
Pater R., Lewandowska A., Stopa M., Janiec M. (2015), Diagnoza innowacyjności woj. podkarpackiego na tle regionów Polski i Unii Europejskiej. Raport 2014, WSIiZ, Rzeszów, s. 107.
Pater R., Lewandowska A., Stopa M., Janiec M. (2014), Diagnoza innowacyjności woj. podkarpackiego na tle regionów Polski i Unii Europejskiej. Raport 2013, WSIiZ, Rzeszów, s. 107.
Pater R., Lewandowska A., Stopa M., Janiec M. (2013), Diagnoza innowacyjności wśród przedsiębiorstw, uczelni, B+R, instytucji otoczenia biznesu i JST. Raport 2013, WSIiZ, Rzeszów, s. 170.
Pater R., Lewandowska A., Stopa M., Janiec M. (2013), Raport z badań jakościowych IDI dotyczących diagnozy innowacyjności w grupie przedsiębiorstw „Liderów innowacji”, WSIiZ, Rzeszów, s. 89.
Pater R., Lewandowska A., Stopa M., Janiec M. (2013), Diagnoza innowacyjności woj. podkarpackiego na tle regionów Polski i Unii Europejskiej. Raport 2012, WSIiZ, Rzeszów, s. 111.
Pater R., Lewandowska A., Stopa M., Janiec M. (2012), Diagnoza innowacyjności wśród przedsiębiorstw, uczelni, B+R, instytucji otoczenia biznesu i JST. Raport 2012, WSIiZ, Rzeszów, s. 176.
Pater R., Lewandowska A., Stopa M., Janiec M. (2012), Raport z badań jakościowych IDI dotyczących diagnozy innowacyjności w grupie przedsiębiorstw „Liderów innowacji”, WSIiZ, Rzeszów, s. 83.
Pater R., Lewandowska A., Stopa M., Janiec M. (2012), Diagnoza innowacyjności woj. podkarpackiego na tle regionów Polski i Unii Europejskiej. Raport 2012, WSIiZ, Rzeszów, s. 103.
Artykuły naukowe:
Pater R., Lewandowska A. (2015), Human Capital and Innovativeness of the European Union Regions, Innovation: The European Journal of Social Science Research 1 (28), s. 31-51,
Pater R., Lewandowska A., Cywiński Ł. (2015), Effects of Regional Innovation System on firms in Podkarpackie, Poland, mimeo, artykuł w recenzji w Regional Studies.
Okres realizacji:
2012-2014
